Nội dung
GIỚI THIỆU
Cuộc thi Thiên văn và Vật lý Thiên văn Quốc tế (International Astronomy and Astrophysics Competition – IAAC) là một cuộc thi khoa học giáo dục quốc tế nhằm tạo cơ hội cho học sinh và sinh viên từ tất cả các quốc gia kiểm tra kỹ năng của mình trong lĩnh vực thiên văn học và vật lý thiên văn. Từ năm 2019 đến nay, IAAC đã thu hút hơn 28.000 thí sinh đến từ khắp nơi trên thế giới.
ĐƠN VI TỔ CHỨC
– Đơn vị tổ chức quốc tế: Ban tổ chức Cuộc thi Thiên văn và Vật lý Thiên văn Quốc tế (IAAC)
– Đơn vị tổ chức tại Việt Nam: Liên minh Thúc đẩy giáo dục STEM (SEPA) phối hợp với Trung tâm Giáo dục STEM – Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh.
ĐỐI TƯỢNG THAM GIA
Cuộc thi mở cho học sinh trung học và sinh viên đại học ở tất cả các trường học Việt Nam, phân chia thành ba nhóm tuổi:
– Bảng Tiểu học và THCS (Junior): Lớp 10 trở xuống và dưới 16 tuổi
– Bảng THPT (Youth): Lớp 11 đến lớp 13 và dưới 19 tuổi
– Bảng sinh viên đại học (Senior): Năm nhất đại học trở lên hoặc từ 19 tuổi trở lên
NỘI DUNG THI
Cuộc thi gồm các câu hỏi, bài toán về thiên văn và vật lý thiên văn, với độ khó phù hợp với từng nhóm tuổi. Nội dung bao gồm các chủ đề: các ngôi sao, hệ mặt trời, thiên hà, vũ trụ học, các định luật vật lý liên quan đến thiên văn học, và các hiện tượng thiên văn.
HÌNH THỨC THI
– Bài thi được thực hiện trực tuyến thông qua nền tảng của IAAC;
– Thí sinh có thể nộp bài bằng tiếng Anh hoặc tiếng Việt;
– Cần có kết nối Internet ổn định để nộp bài thi online.
QUY TRÌNH VÀ VÒNG THI
Cuộc thi IAAC được tổ chức theo cấu trúc 3 vòng chính:
– Vòng sơ loại: Tất cả thí sinh đăng ký đều được tham gia. Thời gian: Từ 01/06/2025 đến 04/07/2025.
– Vòng bán kết: Những thí sinh vượt qua vòng sơ loại. Thời gian: Từ 15/07/2025 đến 31/07/2025.
– Vòng chung kết: Những thí sinh xuất sắc nhất vượt qua vòng tiền chung kết. Thời gian: Từ 15/08/2025 đến 31/08/2025.
ĐĂNG KÍ THAM GIA
– Đăng ký trực tuyến qua website: https://iaac.space/vi/, https://iaac.space/vi/submission
– Thời gian đăng ký: Trước ngày 4/7/2025
– Các trường học có thể đăng ký tập thể cho học sinh thông qua đầu mối là giáo viên đại diện
– Lệ phí tham gia: 325.000 VNĐ đối với thí sinh chỉ đăng ký hạng mục giải thưởng quốc tế; 415.000 VNĐ đối với thí sinh đăng ký xét 2 hạng mục giải thưởng của quốc tế và Việt Nam.
(Lệ phí này nộp cho BTC Quốc tế trên trang của IAAC)
GIẢI THƯỞNG
Cuộc thi có hệ thống giải thưởng đa dạng, bao gồm:
– Giải thưởng cá nhân:
+ Huy chương Vàng, Bạc, Đồng cho mỗi nhóm tuổi
+ Giải thưởng tiền mặt cho thí sinh đạt thành tích cao
+ Giải thưởng đặc biệt: Kính thiên văn ký tên bởi phi hành gia Frank De Winne và các nhà khoa học đạt giải Nobel Vật lý
+ Giấy chứng nhận tham dự quốc tế cho tất cả thí sinh
– Giải thưởng tập thể:
+ Giải thưởng cho trường học có số lượng thí sinh tham gia đông đảo
+ Giải thưởng cho giáo viên có đóng góp xuất sắc
+ Chứng nhận Đại sứ IAAC tại Việt Nam cho cá nhân có đóng góp trong việc truyền thông, phổ biến cuộc thi
TẢI VỀ THÔNG BÁO
Quý nhà trường, các thầy cô giáo và các em học sinh có thể tải về toàn bộ thông báo tổ chức tại đây.
LUYỆN TẬP VÀ CHUẨN BỊ
Cần có nhiều kỹ năng khác nhau để tiếp cận các bài tập IAAC, bao gồm các kỹ năng chính sau đây mà bạn sẽ rèn luyện trong suốt cuộc thi:
- Sự sáng tạo và kỹ năng giải quyết vấn đề (ví dụ: lập luận logic).
- Kiến thức về thiên văn học và vật lý thiên văn (ví dụ: định nghĩa, quy luật tự nhiên).
- Khả năng đọc hiểu khoa học (tức là, Pre-Final Round).
- Tư duy phân tích (ví dụ: xác định các phương pháp giải quyết)
- Khả năng áp dụng kiến thức lý thuyết (ví dụ: sử dụng các định luật vật lý).
- Kỹ năng quản lý thời gian (tức là, Pre-Final & Final Round).
- Khả năng thích ứng với các định dạng khác nhau (ví dụ: trắc nghiệm hoặc tính toán).
Có nhiều bài tập và câu hỏi trong mỗi vòng (Qualification, Pre-Final và Final Round) từ nhiều chủ đề thiên văn khác nhau, bao gồm:
- Các Định Luật Chuyển Động
- Các Định Luật Bức Xạ
- Thị Sai và Kích Thước Góc
- Các Hành Tinh và Hệ Mặt Trời
- Các Ngôi Sao và Độ Sáng
- Các Thiên Hà và Vũ Trụ Học
- Thuyết Tương Đối
Ngoài ra, Pre-Final Round thường bao gồm các bài tập nghiên cứu, đòi hỏi bạn phải đọc một bài báo khoa học. Final Round cũng có thể bao gồm các câu hỏi liên quan đến các bài tập trước đó (ví dụ: bài báo khoa học) từ Pre-Final Round và Qualification Round. Hãy xem trang này để hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa IAAC và các định dạng cuộc thi khác và những gì bạn nên mong đợi:
- About IAAC (IAAC khác với các cuộc thi khác như thế nào và những gì bạn nên mong đợi.)
Mẹo Chuẩn Bị cho Người Tham Gia
Dưới đây, bạn sẽ tìm thấy một bộ mẹo được thiết kế để giúp bạn chuẩn bị cho International Astronomy and Astrophysics Competitions. Những khuyến nghị này được điều chỉnh để hỗ trợ sự thành công của bạn trong cuộc thi và nâng cao kỹ năng của bạn:
- Nắm Vững Thể Lệ Cuộc Thi
Bắt đầu bằng cách hiểu cấu trúc và yêu cầu của mỗi vòng: Qualification Round tập trung vào nhiều chủ đề khác nhau, Pre-Final Round bao gồm các nhiệm vụ đọc hiểu và Final Round kiểm tra khả năng giải quyết vấn đề nhanh chóng dưới áp lực thời gian. Xem lại các bài tập IAAC trước đây sẽ giúp bạn nắm bắt được sự đa dạng và mức độ khó của mỗi vòng.
- Nắm Vững Thể Lệ Cuộc Thi
- Tập Trung vào Các Chủ Đề Cốt Lõi
Các bài tập trong IAAC đến từ nhiều lĩnh vực thiên văn khác nhau, bao gồm cơ học quỹ đạo, định luật bức xạ, vũ trụ học và thuyết tương đối. Hãy chắc chắn rằng bạn nắm vững các khái niệm, định nghĩa và định luật cơ bản trong các chủ đề này để xây dựng nền tảng vững chắc cho việc giải quyết vấn đề.
- Tập Trung vào Các Chủ Đề Cốt Lõi
- Rèn Luyện Kỹ Năng Giải Quyết Vấn Đề Của Bạn
Cải thiện sự sáng tạo, khả năng suy luận và tư duy phân tích của bạn bằng cách giải các bài tập thiên văn (tức là, bằng cách sử dụng các cuốn sách được giới thiệu bên dưới). Những kỹ năng này sẽ giúp bạn tiếp cận hiệu quả ngay cả những bài tập IAAC khó khăn nhất.
- Rèn Luyện Kỹ Năng Giải Quyết Vấn Đề Của Bạn
- Học Hỏi Từ Sai Lầm
Suy ngẫm về những sai lầm của bạn và học hỏi từ chúng là một phần thiết yếu của sự phát triển trong bất kỳ cuộc thi nào. Đầu tiên, hãy cố gắng giải các bài tập càng xa càng tốt. Sau đó, so sánh chúng với một giải pháp đã cho và đánh giá xem bạn đã mắc lỗi ở những bước nào và sửa chúng cho phù hợp.
- Học Hỏi Từ Sai Lầm
- Sử Dụng Các Nguồn Tài Nguyên Có Sẵn
Tận dụng các bộ bài tập IAAC trước đây, sách giáo khoa được đề xuất và các nền tảng trực tuyến để mài giũa kỹ năng của bạn. Ngoài ra, đội ngũ IAAC luôn sẵn sàng cung cấp hỗ trợ và hướng dẫn; đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ.
- Sử Dụng Các Nguồn Tài Nguyên Có Sẵn
- Chuẩn Bị Cho Việc Đọc Khoa Học (Pre-Final Round)
Pre-Final Round thường có các bài tập lấy cảm hứng từ các bài báo khoa học. Thực hành đọc và tóm tắt các văn bản khoa học, tập trung vào việc trích xuất các ý tưởng liên quan và kết nối chúng với các khái niệm rộng hơn. Đọc các bài báo từ những năm trước và các bài báo hiện tại từ arXiv sẽ giúp ích.
- Chuẩn Bị Cho Việc Đọc Khoa Học (Pre-Final Round)
- Mô Phỏng Giải Quyết Vấn Đề Tính Giờ (Final Round)
Quản lý thời gian là điều cần thiết cho Pre-Final và thậm chí còn quan trọng hơn cho Final Round. Thực hành giải các bài tập trong giới hạn thời gian quy định để phát triển cảm giác về tốc độ.
- Mô Phỏng Giải Quyết Vấn Đề Tính Giờ (Final Round)
- Hợp Tác và Học Hỏi Từ Những Người Khác
Tham gia các nhóm học tập, câu lạc bộ thiên văn hoặc kết nối với IAAC Ambassadors để thảo luận về các chiến lược và chia sẻ thông tin chi tiết. Sự hợp tác có thể giúp bạn khám phá các phương pháp giải quyết vấn đề mới và duy trì động lực trong suốt quá trình chuẩn bị.
- Hợp Tác và Học Hỏi Từ Những Người Khác
- Tận Hưởng Trải Nghiệm Học Tập
Hãy nhớ rằng IAAC ưu tiên việc học hỏi và mở rộng kiến thức của bạn trong khi tham gia. Tham gia vào từng bài tập và coi mọi thử thách là một cơ hội để mở rộng sự hiểu biết của bạn về vũ trụ.
NHỮNG QUYỂN SÁCH ĐƯỢC ĐỀ XUẤT
Các Sách Được Đề Xuất
Hầu hết các sách giới thiệu ở trường học và đại học từ các tổ chức mà bạn thích đều hữu ích và chứa tất cả thông tin cần thiết để tiếp cận các bài tập. Để tham khảo, vui lòng xem danh sách các kịch bản sau đây đề cập đến thiên văn học và vật lý thiên văn:
- Michael Seeds và Dana Backman (2020). Foundations of Astronomy, 14th Edition. Cengage Learning. Xem
- Daniel Fleisch và Julia Kregenow (2013). A Student’s Guide to the Mathematics of Astronomy. Cambridge University Press. Xem
- Rebecca W. Keller (2019). Focus On Middle School Astronomy Student Textbook, 3rd Edition. Gravitas Publications. Xem
- Hannu Karttunen et al. (2016). Fundamental Astronomy, 6th Edition. Springer. Xem
- Suresh Sharma (2019). A Textbook of Astronomy and Astrophysics. Alpha Science International. Xem
- Michele Maggiore (2018). Gravitational Waves: Volume 2: Astrophysics and Cosmology. Oxford University Press. Xem
- Barbara Ryden và Bradley Peterson (2020). Foundations of Astrophysics, 1st Edition. Cambridge University Press. Xem
- Edward Prather (2010). Lecture-Tutorials for Introductory Astronomy, 3rd Edition. Pearson. Xem
- Andrew Fraknoi, David Morrison và Sidney C. Wolff (2016). Astronomy. OpenStax. Xem
- Carolyn Collins Petersen (2013). Astronomy 101: From the Sun and Moon to Wormholes and Warp Drive, Key Theories, Discoveries, and Facts about the Universe. Adams Media. Xem
ĐỀ THI VÀ ĐÁP ÁN CÁC NĂM TRƯỚC
Đề thi và đáp án các năm có thể tìm thấy trên trang https://iaac.space/vi/training
hoặc tải về tại đây.