Ngày 26.4.2024, Chương trình Tỏa sáng Sức mạnh Tri thức phối hợp với Hội Đồng đội Trung Ương tổ chức chuyên đề Vẻ đẹp Toán học và Khoa học của Hoa ban trong khuôn khổ chương trình Chiến sĩ nhỏ Điện Biên - Kỉ niệm 70 năm Chiến thắng Lịch sử Điện Biên Phủ tại trường Tiểu học Bế Văn Đàn - TP Điện Biên Phủ.
Hoa ban - Loài hoa biểu tượng của miền Tây Bắc
Hoa ban là loài hoa đặc trưng của vùng Tây Bắc Việt Nam, mang vẻ đẹp tinh khôi và sức sống mãnh liệt, được ví như biểu tượng cho đất và người nơi đây. Cây hoa ban có tên khoa học là Bauhinia variegata, phân bố rộng rãi ở các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam như Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Lào Cai,… Hoa ban thường nở rộ vào khoảng tháng 2 đến tháng 3, vào mùa xuân khi tiết trời ấm áp. Hoa có màu trắng hoặc phớt hồng, mọc thành từng chùm mang vẻ đẹp thanh tao và tinh tế. Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 diễn ra vào mùa xuân cũng là lúc hoa ban nở rộ. Trong bài hát Chiến thắng Điện Biên của nhạc sĩ Đỗ Nhuận có đoạn: “Giải phóng Điện Biên, bộ đội ta tiến quân trở về, giữa mùa này hoa nở, miền Tây Bắc tưng bừng vui” – loài hoa được nhắc tới trong bài hát này chính là Hoa ban. Hàng năm, tỉnh Điện Biên tổ chức Lễ hội Hoa ban, hoa ban vừa là biểu tượng của thiên nhiên đất trời Tây Bắc khi xuân về, vừa là biểu tượng cho văn hóa, tinh thần của người dân Điện Biên.
Vẻ đẹp Toán học và Khoa học của Hoa ban
Cô Hồng Quyên, chủ trì hội thảo đã hướng dẫn học sinh khám phá đặc điểm của cây hoa ban dưới góc độ toán học và khoa học. Dù sống trong thành phố hoa ban, các em lần đầu được khám phá loài hoa thân thuộc này qua lăng kính STEM.
Đối với cánh hoa ban, cô Hồng Quyên hướng dẫn các em đo kích thước chiều ngang (chỗ lớn nhất) và chiều dài (chỗ dài nhất) của cánh hoa ban, ghi lại số liệu. Tìm tỉ lệ chiều dài và chiều ngang của cánh hoa ban.
Điều thú vị mà các em sinh đã tìm “vàng” trong cánh hoa ban bằng toán học. Các em đã đo ra cánh hoa ban có kích thước dao động khoảng 5.0 – 6.0 cm, chiều ngang khoảng 2.8 – 3.2 cm và tỉ lệ giữa chiều dài và chiều ngang của cánh hoa nằm trong khoảng 1.6-1.7 gần với tỉ lệ vàng trong toán học (1.618).
Tính đối xứng của lá hoa ban
Học sinh tiếp tục khám phá tính đối xứng của lá hoa ban. Lá cây ban có đối xứng trục và hình dạng giống như hình tim cardioid. Các em học sinh đo kích thước và xác định được sự khác nhau giữa kích thước của lá và hoa. Kích thước cánh hoa không có sự chênh lệch nhiều nhưng lá hoa thì rất khác nhau tùy thuộc vào lá non, lá già, dinh dưỡng của cây.
Xây dựng mẫu hình từ lá ban
Với nhiệm vụ thiết kế trang trí bằng lá hoa ban theo một quy tắc nhất định, các em học sinh tiểu học Bế Văn Đàn đã vô cùng hào hứng tham gia và thể hiện sự sáng tạo của mình. Các phép đối xứng, tịnh tiến đã được các em sử dụng một cách sáng tạo trong sản phẩm.
Toán học và khoa học có khô khan?
Các em học sinh sau khi tham gia hoạt động khám phá hoa ban thấy được cách tìm hiểu sự vật theo Toán học, Khoa học không hề khô khan. Vẻ đẹp của toán học, khoa học ẩn chứa trong tự nhiên chỉ cần chúng ta có phương pháp quan sát, đo đạc sẽ tìm thấy những điều thú vị.
