Ngày 02/10/2024, tại Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) cơ sở Hoà Lạc, Hà Nội, hội thảo “Giáo dục STEM bậc phổ thông ở vùng cao – nông thôn: Vượt khó để Đổi mới Sáng tạo” đã diễn ra với sự tham dự của nhiều chuyên gia giáo dục, các lãnh đạo địa phương, giáo viên từ nhiều tỉnh thành. Sự kiện đã mang đến cái nhìn toàn diện về những thách thức và cơ hội trong việc triển khai giáo dục STEM tại các vùng khó khăn, đồng thời nêu bật các sáng kiến, kinh nghiệm thành công trong việc triển khai STEM hiệu quả ngay cả ở những vùng xa xôi.

Phát biểu của Lãnh đạo Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia, ông Đỗ Tiến Thịnh, Phó Giám đốc và cô Tân Anh về việc NIC đã đang và sẽ tiếp tục đồng hành cùng các hoạt động giáo dục STEM, đồng thời mong muốn hội thảo đưa ra các đề xuất sáng kiến để tiếp tục lan tỏa giáo dục STEM.

Giáo dục STEM – Nền tảng phát triển cho thế hệ trẻ

Trong bài phát biểu mở đầu, TS. Dương Tuấn Hưng từ Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục STEM trong bối cảnh đất nước thực hiện các chiến lược quan trọng liên quan bao gồm đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, công nghệ bán dẫn và hội nhập quốc tế. Ông khẳng định: “Giáo dục STEM không chỉ là công cụ giúp học sinh phát triển tư duy phản biện và giải quyết vấn đề, mà còn là chìa khóa để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.” Đồng thời, TS. Hưng cũng chỉ ra những khó khăn hiện tại, đặc biệt là sự thiếu hụt về cơ sở vật chất và nguồn lực giáo viên có năng lực phù hợp ở các vùng cao, nông thôn.

Ươm mầm tài năng Robotics tại Cao Bằng

Một trong những bài tham luận nổi bật đến từ ông Hà Tiến Sỹ, Hiệu trưởng Trường THPT Chuyên Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng với chủ đề “Ươm mầm đội tuyển mũi nhọn Robotics”. Ông chia sẻ về hành trình xây dựng đội tuyển STEM Robotics tại Cao Bằng, nơi điều kiện kinh tế và giáo dục còn nhiều hạn chế. Tuy nhiên, nhờ sự nỗ lực không ngừng của các giáo viên và học sinh, tỉnh đã tổ chức thành công nhiều cuộc thi Robotics cấp tỉnh và giành được những giải thưởng quốc gia và quốc tế, khẳng định tài năng và sự sáng tạo của học sinh vùng cao.

Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đào tạo liên tục cho giáo viên, cập nhật các phương pháp giảng dạy hiện đại để giúp học sinh tiếp cận gần hơn với khoa học công nghệ hiện đại.

STEM gắn kết với di sản – Nón lá Việt Nam

Cô Trần Thị Minh Tâm từ trường THCS Gia Thanh, Phòng GD&ĐT Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ, đã chia sẻ về dự án “Giáo dục STEM gắn với di sản sống – Nghiên cứu nón lá Việt Nam”. Cô Tâm đã đưa hình ảnh nón lá, một biểu tượng văn hóa của Việt Nam, vào chương trình giảng dạy STEM, kết hợp giữa các môn học như toán, khoa học tự nhiên và mỹ thuật. Học sinh không chỉ được học về giá trị văn hóa của nón lá mà còn áp dụng các công thức toán học và kiến thức khoa học để thiết kế, chế tạo và trang trí nón lá.

Dự án này đã giúp học sinh hiểu sâu hơn về giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời phát triển các kỹ năng tư duy sáng tạo và kỹ thuật. Nón lá không chỉ trở thành một sản phẩm thủ công mỹ nghệ mà còn là cầu nối giữa kiến thức STEM và thực tiễn bảo tồn, quảng bá và phát huy văn hóa địa phương.

Thúc đẩy STEM tại Đồng Văn, Hà Giang

Cô giáo Vàng Thị Dính từ Đồng Văn, tỉnh Hà Giang, đã chia sẻ về thách thức và cơ hội trong việc triển khai giáo dục STEM ở khu vực cao nguyên đá. Trong điều kiện sống còn nhiều khó khăn, việc học tập của học sinh vùng cao luôn gặp nhiều trở ngại, tuy nhiên STEM đã mở ra cánh cửa tri thức mới. Cô Vàng Thị Dính nhấn mạnh rằng, thông qua các dự án nhỏ về lập trình robot và khoa học máy tính, học sinh đã được trải nghiệm và thể hiện sự sáng tạo của mình. Điều này giúp các em tự tin hơn, đồng thời thúc đẩy tinh thần học hỏi và khám phá.

Cô cũng kêu gọi sự hỗ trợ từ các tổ chức và cá nhân để tiếp tục phát triển chương trình giáo dục STEM cho học sinh vùng cao, giúp các em có điều kiện tốt hơn để phát triển tài năng.

Ngày hội STEM tại Văn Quan – Lạng Sơn: Khơi nguồn sáng tạo, thắp lửa đam mê
Ông Ngô Văn Hiền, Trưởng phòng GD&ĐT huyện Văn Quan, Lạng Sơn, đã chia sẻ về Ngày hội STEM huyện Văn Quan 2024, với chủ đề “Khơi nguồn sáng tạo – Thắp lửa đam mê”. Đây là một sự kiện nổi bật, thể hiện sự đoàn kết và quyết tâm đưa khoa học và công nghệ đến với vùng nông thôn và các trường học còn khó khăn. Ông Hiền đã trình bày về các thuận lợi và thách thức khi tổ chức ngày hội, bao gồm sự thiếu hụt về kinh phí và cơ sở vật chất, nhưng đồng thời cũng nhấn mạnh về sự hỗ trợ nhiệt tình từ các chuyên gia STEM và các đơn vị giáo dục khác trong và ngoài tỉnh. Với điều kiện kinh tế khó khăn là một trong 70 huyện nghèo của cả nước nhưng Văn Quan đã tổ chức được ngày hội STEM với sự tham gia của các đại diện đến từ 11/11 phòng giáo dục đào tạo của Tỉnh Lạng Sơn và 5 tỉnh thành khác.

Ngày hội STEM tại Văn Quan bao gồm nhiều hoạt động hấp dẫn như các cuộc thi trưng bày sản phẩm STEM, thi lập trình và điều khiển robot cho cả học sinh tiểu học và THCS. Đặc biệt, cuộc thi Robotics VEX IQ có sự tham gia của nhiều đội đến từ các tỉnh khác như Cao Bằng, Hà Giang, Bắc Ninh, Phú Thọ và Hà Nội. Đây là kinh nghiệm triển khai quý báu chia sẻ cho các địa phương khác.

Phát triển STEM Robotics trường THCS Hoàng Văn Thụ tỉnh Lạng Sơn

Thầy Đặng Tuấn Cường – nhà giáo ưu tú, hiệu trưởng trường THCS Hoàng Văn Thụ, thành phố Lạng Sơn, tỉnh Lạng Sơn chia sẻ về việc phát triển giáo dục STEM nhận thức rõ tầm quan trọng của STEM Robotics trong thời đại chuyển đổi số và cách mạng công nghiệp 4.0, coi đây không chỉ là xu hướng mà còn là tương lai của nền giáo dục. Mặc dù gặp nhiều thách thức như thiếu thốn cơ sở vật chất, chi phí cao và giáo viên chưa được đào tạo chuyên sâu, nhà trường đã áp dụng nhiều giải pháp như tổ chức hội thảo, tập huấn và cải thiện cơ sở vật chất thông qua các nguồn tài trợ, xã hội hoá. Nhờ đó, học sinh có cơ hội tiếp cận với công nghệ mới, phát triển tư duy sáng tạo và kỹ năng thực hành thông qua các lớp học, câu lạc bộ Robotics. Kết quả, sau hai năm triển khai, học sinh đã đạt nhiều giải thưởng lớn trong các cuộc thi Robotics quốc gia và quốc tế, tiếp tục khẳng định vị thế trong lĩnh vực STEM. Nhà trường định hướng tiếp tục nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên, mở rộng hợp tác quốc tế, đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, và mang STEM Robotics đến với nhiều học sinh yếu thế, nhằm xây dựng thế hệ học sinh có khả năng hội nhập toàn cầu.

Sự lan tỏa của STEM tại Lạc Sơn, Hòa Bình

Cô Bùi Thị Thanh Định từ huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình, đã mang đến hội thảo câu chuyện về việc triển khai STEM tại khu vực Mường Vang, nơi mà điều kiện sống và cơ sở vật chất giáo dục còn rất hạn chế. Tuy nhiên, với sự quyết tâm của giáo viên và học sinh, STEM đã trở thành công cụ giúp các em học sinh vùng sâu, vùng xa có cơ hội phát triển tư duy sáng tạo.

Cô Định cũng chia sẻ về những dự án STEM mà học sinh của cô đã thực hiện thành công, từ các dự án lập trình robot cho đến các giải pháp công nghệ ứng dụng vào thực tiễn cuộc sống. Nhờ vào STEM, học sinh Mường Vang không chỉ biết đến những kiến thức hiện đại mà còn có cơ hội tham gia vào các cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật cấp quốc gia và quốc tế.

Kết luận và triển vọng tương lai

Hội thảo khép lại với những chia sẻ đầy cảm hứng về những nỗ lực không ngừng nghỉ của giáo viên và học sinh tại các vùng cao, nông thôn trong việc vượt qua thách thức để phát triển giáo dục STEM. Các bài tham luận không chỉ mang lại cái nhìn toàn diện về tình hình triển khai giáo dục STEM tại các khu vực khó khăn mà còn tạo ra những hy vọng mới cho tương lai.

Sự kiện đã khẳng định vai trò của giáo dục STEM trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đồng thời tạo điều kiện để học sinh ở các vùng cao tiếp cận với tri thức và công nghệ hiện đại. Những sáng kiến từ hội thảo sẽ là nguồn động lực lớn để các địa phương tiếp tục triển khai STEM một cách rộng rãi và hiệu quả hơn trong tương lai.

Một số hình ảnh tại ngày hội: