Chuyên trang cung cấp thông tin và tài nguyên giáo dục về đa dạng sinh học, tập trung vào hai chủ đề chính: Nấm lớn ở Việt Nam và Rừng ngập mặn - Đất ngập nước
Nấm lớn ở Việt Nam
Nấm là một trong những nhóm sinh vật đa dạng nhất trên Trái đất, đóng vai trò quan trọng trong chuỗi thức ăn và chu trình các chất hữu cơ trong của hệ sinh thái. Số lượng loài trong giới nấm vẫn còn là một ẩn số với các nhà khoa học trên thế giới. Năm 1991, D.L. Hawksworth đã ước tính rằng có khoảng 1,5 triệu loài nấm. Trong khoảng mười năm trở lại đây, nhờ sự tiến bộ của công nghệ giải mã DNA, phương pháp nghiên cứu và định loại nấm đã có nhiều thay đổi. Ước tính về số loài nấm đã có sự đổi, từ 2,2 triệu đến 3,8 triệu loài dựa trên mối quan hệ với nhóm sinh vật ký chủ và từ 11,7 triệu đến 13,2 triệu loài khi sử dụng kỹ thuật giải trình tự gen thế hệ mới (Hyde, 2022; Mueller et al., 2004). Các hệ thống dữ liệu lớn về nấm đã được xây dựng nhằm thu thập và xử lý và chia sẻ thông tin trên toàn thế giới. Tuy nhiên, cho đến nay, chỉ có khoảng 150,000 loài nấm đã được mô tả, và có lẽ sự đa dạng của nấm còn cao hơn nhiều (Bennett & Klich, 2003).
Việt Nam là một quốc gia có đa dạng sinh học cao với khoảng 12,000 loài thực vật bậc cao và 3,000 loài động vật có xương sống đã được mô tả. Tương tự, khu hệ nấm ở Việt Nam cũng rất đa dạng do ảnh hưởng của cấu trúc địa chất, địa lý thủy văn, khí hậu nhiệt đới gió mùa, và kiểu sinh thái khác nhau (Trịnh Tam Kiệt, 2013).
Nghiên cứu về nấm ở Việt Nam bắt đầu từ cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 bởi các nhà nghiên cứu nước ngoài như Patouillard, Hariot & Patouillard, Heim & Maleneon. Sau này, các nhà nghiên cứu Việt Nam như Phạm Hoàng Hộ và Joly cũng đóng góp vào việc công bố một số loài nấm. Nấm lớn ở Việt Nam có phân bố rộng, bao gồm các loài liên nhiệt đới, nhiệt đới cổ, nhiệt đới Á – Phi, nhiệt đới Châu Á, Đông Á và Bắc Mỹ, ôn đới, và các loài phân bố toàn thế giới. Một số loài nấm điển hình bao gồm Amauroderma auriscalpium, Ganoderma tropicum, Tomophagus colossus, Lentinula edodes và nhiều loài khác. Tính đến năm 2010, có khoảng 2,500 loài nấm đã được ghi nhận tại Việt Nam, trong đó có khoảng 1,400 loài nấm lớn. Tuy nhiên, ước tính số loài nấm có thể có tại Việt Nam lên đến 72,000 loài, chỉ khoảng 10% đã được định loài và ghi nhận. Các nghiên cứu về nấm ở Việt Nam còn ít so với thực vật và động vật có xương sống, và các loài nấm nhiệt đới còn chưa được nghiên cứu đầy đủ.
Dữ liệu về nấm lớn ở Việt Nam được thu thập và chia sẻ giúp mọi người hiểu biết hơn về nhóm sinh vật độc đáo này.
Rừng ngập mặn và Đất ngập nước
Rừng ngập mặn và đất ngập nước là những hệ sinh thái đặc biệt quan trọng, phân bố dọc theo các vùng ven biển nhiệt đới và cận nhiệt đới. Nơi đây được ví như “lá chắn xanh” bảo vệ bờ biển khỏi sự xói mòn của sóng biển và bão tố, đồng thời là nơi sinh sống của đa dạng các loài sinh vật.
Đặc điểm của rừng ngập mặn:
- Môi trường sống: Rừng ngập mặn phát triển ở những nơi chịu ảnh hưởng của thủy triều, nơi nước mặn từ biển pha lẫn với nước ngọt từ sông suối.
- Cây cối: Rừng ngập mặn có nhiều loại cây đặc trưng như sú, vẹt, đước, bàng… có khả năng thích nghi với môi trường nước mặn.
- Động vật: Rừng ngập mặn là nơi sinh sống của nhiều loài động vật quý hiếm như chim, cá, tôm, cua, v.v.
Vai trò của rừng ngập mặn:
- Bảo vệ bờ biển: Hệ rễ của cây ngập mặn giúp bám chặt bờ cát, giảm thiểu xói mòn do sóng biển và bão tố.
- Điều hòa khí hậu: Rừng ngập mặn giúp điều hòa nhiệt độ, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.
- Lọc nước: Rừng ngập mặn có khả năng lọc nước, làm giảm ô nhiễm môi trường biển.
- Giá trị kinh tế: Rừng ngập mặn cung cấp nguồn gỗ, thức ăn cho con người và là nơi phát triển du lịch sinh thái.
Đất ngập nước:
Đất ngập nước là những vùng đất thường xuyên bị nước bao phủ, bao gồm đầm lầy, bãi bồi, đồng lúa nước, v.v. Hệ sinh thái đất ngập nước có vai trò quan trọng trong việc:
- Điều hòa lũ lụt: Đất ngập nước có khả năng trữ nước, giúp giảm thiểu tác động của lũ lụt.
- Cung cấp nước ngọt: Đất ngập nước là nguồn cung cấp nước ngọt cho con người và sinh hoạt.
- Hỗ trợ đa dạng sinh học: Đất ngập nước là nơi sinh sống của nhiều loài sinh vật quý hiếm.
Bảo vệ rừng ngập mặn và đất ngập nước:
Rừng ngập mặn và đất ngập nước đang phải đối mặt với nhiều mối đe dọa như khai thác rừng, nuôi trồng thủy sản, phát triển du lịch, v.v. Do đó, cần có các biện pháp bảo vệ hiệu quả như:
- Quản lý rừng bền vững: Chỉ khai thác rừng khi cần thiết và có biện pháp trồng rừng thay thế.
- Phát triển du lịch sinh thái bền vững: Hạn chế tác động của du lịch đến môi trường.
- Nâng cao nhận thức cộng đồng: Giáo dục cộng đồng về tầm quan trọng của rừng ngập mặn và đất ngập nước.
Bảo vệ rừng ngập mặn và đất ngập nước là trách nhiệm chung của mỗi cá nhân và cộng đồng. Chúng ta cần chung tay hành động để bảo vệ những hệ sinh thái quý giá này cho thế hệ tương lai.
